Tehnologiýa ösmegi bilen aý hakda has ýuwaş-ýuwaşdan öwrenýäris. Wezipe wagtynda “Chang'e 5” kosmosdan 19,1 milliard ýuana kosmos materiallaryny yzyna getirdi. Bu madda, ähli adamlar tarapyndan 10,000 ýyl ulanyp boljak gaz - geliý-3.

Geliý 3 näme

Gözlegçiler tötänleýin aýda geliý-3 yzlaryny tapdylar. Geliý-3, Earther ýüzünde kän bir gabat gelmeýän gazdyr. Şeýle hem gaz aç-açan we görünip ýa-da degip bolmaýandygy sebäpli tapylmady. Earther ýüzünde geliý-3 hem bar bolsa, ony tapmak üçin köp işçi güýji we çäkli çeşmeler gerek.
Görnüşi ýaly, bu gaz Aýda Earthere garanyňda geň galdyryjy mukdarda tapyldy. Aýda takmynan 1,1 million tonna geliý-3 bar, bu ýadro birleşmesi reaksiýalary arkaly adam elektrik energiýasyny üpjün edip biler. Diňe bu çeşme 10,000 ýyl dowam edip biler!

Geliý-3 kanalynyň garşylygyny netijeli ulanmak we uzyn

Geliý-3 10,000 ýyl adamyň energiýa zerurlyklaryny kanagatlandyryp bilse-de, belli bir wagtyň dowamynda geliý-3-i dikeltmek mümkin däl.

Birinji mesele geliý-3 çykarmakdyr

Geliý-3-ni dikeltmek islesek, ony Aý topragynda saklap bilmeris. Gaz gaýtadan işlemek üçin adamlar tarapyndan çykarylmaly. Şeýle hem, bir gapda bolmaly we aýdan Earthere äkidilmeli. Emma häzirki zaman tehnologiýasy aýdan geliý-3 çykaryp bilmedi.

Ikinji mesele transport

Geliý-3-iň köp bölegi Aý topragynda saklanýar. Topragy ýere daşamak henizem amatsyz. Galyberse-de, indi kosmosa diňe raketa arkaly uçurylyp bilner we gezelenç gaty uzyn we köp wagt talap edýär.

Üçünji mesele öwrülişik tehnologiýasy

Adamlar geliý-3-i Earthere geçirmek isleseler-de, öwrülişik prosesi entek birnäçe wagt we tehnologiýa çykdajylaryny talap edýär. Elbetde, beýleki materiallary diňe geliý-3 bilen çalyşmak mümkin däl. Sebäbi häzirki zaman tehnologiýalarynda bu gaty köp iş talap eder, ummanyň üsti bilen beýleki çeşmeler çykarylyp bilner.

Umuman, Aý gözleg ýurdumyzyň iň möhüm taslamasydyr. Adamlar geljekde ýaşamak üçin aýa gidýärlermi ýa-da ýokmy, Aý gözlegleri başdan geçirmeli zatlarymyz. Şol bir wagtyň özünde, Aý haýsy ýurduň özi üçin şeýle çeşmä eýe bolmak isleýändigine garamazdan, her ýurt üçin bäsdeşlik üçin iň möhüm nokatdyr.

Geliý-3-iň tapylmagy hem bagtly waka. Geljekde kosmosa barýan ýolda adamlar Aýdaky möhüm materiallary adamlar tarapyndan ulanyp boljak çeşmelere öwürmegiň usullaryny tapyp bilerler diýip hasaplanýar. Bu çeşmeler bilen planetanyň ýüzbe-ýüz bolýan gytçylygy meselesi hem çözülip bilner.