Birleşen Arap Emirlikleriniň (BAE) ilkinji aý awtoulag sürüjisi şu gün Florida ştatynyň Keýp Kanaweral kosmos stansiýasyndan üstünlikli çykdy. BAE-rover ýerli wagt bilen sagat 02: 38-de “SpaceX Falcon 9” raketasynda uçup, BAE-Japanaponiýanyň aýa iberýän missiýasynyň çäginde uçuryldy. Gözleg üstünlikli bolsa, BAE Hytaýda, Russiýada we ABŞ-dan soň Aýda kosmos gämisini dolandyrýan dördünji ýurt bolar.

BAE-Japanaponiýa missiýasy Japaneseaponiýanyň ispace kompaniýasy tarapyndan gurlan Hakuto-R (“Ak towşan” manysyny berýär) atly ýer eýesini öz içine alýar. Kosmos gämisi Aýyň ýakyn tarapyndaky Atlas Kraterine gonmazdan ozal Aýa ýetmek üçin dört aý töweregi wagt alar. Soňra Aýyň üstüni öwrenmek üçin 10 kg dört tigirli Raşid (“sag rul” manysyny aňladýar) roverini ýuwaşlyk bilen çykarýar.

Muhammet bin Raşid kosmos merkezi tarapyndan gurlan roverde ýokary çözgütli kamera we termiki şekillendiriş kamerasy bar, bularyň ikisi hem aý regolitiniň düzümini öwrener. Şeýle hem, Aý üstündäki tozan hereketini surata düşürerler, Aý gaýalarynda esasy barlaglary geçirerler we ýerüsti plazma ýagdaýlaryny öwrenerler.

Roveriň gyzykly tarapy, aý tigirlerini ýasamak üçin ulanyp boljak dürli materiallary synagdan geçirer. Bu materiallar Raşidiň tigirlerine ýelmeşýän zolak görnüşinde ulanylyp, haýsynyň aý we beýleki agyr şertlerden has gowy gorajakdygyny kesgitlemek üçin ulanyldy. Şeýle materiallaryň biri, Angliýadaky Kembrij uniwersiteti we Belgiýanyň Brýussel erkin uniwersiteti tarapyndan taýýarlanan grafen esasly kompozitdir.

“Planeta ylmynyň bäşligi”

BAE-Japanaponiýa missiýasy häzirki wagtda meýilleşdirilýän ýa-da meýilleşdirilýän aý saparlarynyň diňe biri. Awgust aýynda Günorta Koreýa Danuri (“Aýdan lezzet almak” manysyny berýär) orbiterini işe girizdi. Noýabr aýynda NASA kosmonawtlary Aýa gaýtaryp berjek Orion kapsulasyny göterýän Artemis raketasyny uçurdy. Bu aralykda, Hindistan, Russiýa we Japanaponiýa 2023-nji ýylyň birinji çärýeginde pilotsyz uçarlary uçurmagy meýilleşdirýärler.

Planeta gözlegini goldaýanlar, Aýy Marsa we ondan soňky ekipa miss missiýalary üçin tebigy uçuş meýdançasy hökmünde görýärler. Ylmy gözlegler Aý koloniýalarynyň öz-özüne ýeterlik bolup biljekdigini ýa-da Aý çeşmeleriniň bu tabşyryklary güýçlendirip biljekdigini görkezer diýip umyt edýäris. Anotherene bir mümkinçilik bu ýerde Earther ýüzünde özüne çekiji bolup biler. Planeta geologlary Aý topragynda köp mukdarda geliý-3, ýadro birleşmeginde ulanylmagyna garaşylýan izotopyň bardygyna ynanýarlar.

Jon Hopkins uniwersitetiniň amaly fizika barlaghanasynyň planetar geology Deýwid Blewett: "Aý, planetanyň ylmynyň bäşligi" diýýär. "Aýdaky işjeň ýer sebäpli süpürilen zatlary öwrenip bileris." Iň soňky tabşyryk, täjirçilik kompaniýalarynyň hökümet potratçylary hökmünde däl-de, eýsem öz missiýalaryna başlaýandyklaryny görkezýär. "Aerokosmosda däl kompaniýalary öz içine alýan kompaniýalar gyzyklanma bildirip başlaýarlar" -diýdi.